Nou ben je misschien politiek geïnteresseerd, maar ik geloof niet dat er iemand is die daar echt benieuwd naar is. Ja, tenzij je natuurlijk op een kandidatenlijst voor een waterschap staat. En dan nog.

Toch wil ik in deze column een lans breken voor de waterschapsverkiezingen. Of beter gezegd: voor de waterschappen. Je mag best weten. Ik hou van de waterschappen. Eerlijk gezegd meer dan van de provincie (zeg ik heel zachtjes, maar ik geef eerlijk toe dat dat vast met mijn vorige banen bij Verkeer en Waterstaat en de deltacommissaris te maken zal hebben).

Lang voor Nederland bestond met z’n raden, staten en Kamers, waren hier waterschappen. Polder voor polder werd veroverd op het water. En om deze polders ook te veroveren op de toekomst, moest er worden samengewerkt. Door vrije boeren, vrije burgers en vrije kooplieden. En dat gebeurde in waterschappen. Je weet het, de oudste democratische lichamen van ons land.

Deze polderbewoners hadden een groot belang bij veilige polders en goed beheer van het water. Ze betaalden daaraan. En ze hadden zeggenschap. Zo ontstond de aloude trits belang-betaling-zeggenschap, een trits die vandaag de dag nog steeds deze functionele democratie kenmerkt. By the way, dit is gelijk de verklaring waarom die waterschappen zogenaamde geborgde zetels hebben voor het bedrijfsleven, de landbouw en de natuur. Hun belang is groot, zij betalen meer dan burgers, maar zijn met weinigen. En zijn er dus speciale zetels voor hen gereserveerd in de algemene besturen van de waterschappen. Maar dat terzijde.

Polder voor polder ingepolderd, dijk voor dijk gebouwd. Duizenden waterschappen ontstonden in ons lage landje aan de zee. En toen de watervloed van 1953 het zuidwesten van ons land overspoelde, waren er wel 2.651 waterschappen. Nu zijn het er nog slechts 21. En zijn het professionele organisaties met een dichtheid aan nuchtere ingenieurs die je bij geen enkele andere overheidslaag aantreft. Dat is logisch en dat moet zo blijven.

In onze algemene democratie bieden politici en beleidsambtenaren al snel tegen elkaar op met allerlei doelen. De een nog mooier en ambitieuzer dan de ander. 40% CO2-reductie in 2030. Nee, 49. Wie biedt meer? 55 hoor ik daar iemand roepen. Ja, ambitieuze doelen stellen voor een toekomst voorbij een regeerperiode, dat kunnen we als de beste in Nederland. Maar hoe verhouden die doelen zich eigenlijk met de realiteit? Al jarenlang stoten wij bijna de meeste CO2 per hoofd van de bevolking uit van heel Europa. En ook als het gaat om de afname van de CO2-intensiteit van de economie de afgelopen jaren, gaat het hier niet heel hard. We kijken met afgrijzen naar de Brexit, maar man, aan hun CO2-reductie kunnen wij een puntje zuigen. En als ik hier lokaal kijk - ik ben tenslotte raadslid - als ik kijk hoe moeizaam, afgezien natuurlijk van de Groene Mient, de zeewatercentrale in Duindorp werkt en dat de Aardwarmtecentrale aan de Leyweg na bijna 10 jaar nog altijd stilligt, dan zie ik dat de energietransitie in de praktijk geen appeltje eitje is. Dat hoge doelen mooi zijn, en natuurlijk nodig voor een stabiel ambitieus beleid, maar dat eerst en vooral we in de praktijk de hand aan de ploeg moeten slaan. In onze fabrieken, bedrijven, huizen, mobiliteit, landbouw, noem maar op.

Nee, dan de waterschappers. Ze meten wat er gebeurt en wat er verandert in weer en klimaat, ze weten wat er speelt, houden rekening met onzekerheid en ze handelen ernaar. En ondertussen zijn steeds meer van hun afvalwaterzuiveringen ook nog eens heuse energiecentrales.

Afgelopen week was ik bij een verkiezingsavond van de ChristenUnie/SGP-lijst voor het Hoogheemraadschap van Delfland, een paar kilometer verderop in Monster. Geen vlotte speeches, kekke oneliners of fraaie frames, maar gewoon een hele avond inhoud. Over zeespiegelstijging. Je mag best weten, ik vond het fantastisch. Wist je bijvoorbeeld dat Nederland de langste betrouwbare meetreeks heeft over zeespiegelstijging voor z’n kust, sinds 1890 al? En wist je dat de zeespiegel sindsdien met 24 cm is gestegen? En wist je dat er nog geen versnelling zichtbaar is in die stijging en dat we daarmee op dit moment onder het minst vergaande scenario van het KNMI zitten met onze zeespiegel en dat elders op de wereld die versnelling al wel zichtbaar is en dat de zeespiegel dus niet overal even hard stijgt? Zo maar wat interessante feitjes die langs kwamen op een verkiezingsavond voor ons waterschap met meer dan 125 bezoekers! 

Ik liet net het ‘Hoogheemraadschap van Delfland’ vallen. Ons waterschap. Relatief klein van stuk, maar met meer dan 1,2 miljoen mensen en zeer veel bebouwing heeft het een uitdagende taak in het zorgen voor veilig leven met schoon water dat je bij een steeds vaker voorkomende piekbui niet tot de lippen stijgt.

Best belangrijk, hoor ik je denken, dat water keren, water beheren en zorgen voor een goede waterkwaliteit. Best ook dat die dingen bestaan. En vooruit, ik betaal mijn waterschapsbelasting wel weer hoor dit jaar, maar waarom zou ik m’n bed uit komen om naar de stembus te gaan voor waterschapsverkiezingen?

Eerlijk gezegd begrijp ik deze vraag best. Zeker in relatie tot de politieke lijsten die we sinds 2008 hebben. Daar ben ik eigenlijk ook niet zo’n groot fan van. Daarvoor konden we stemmen op een persoon die zich had gekandideerd, bijvoorbeeld omdat haar of zijn belang groot was, of omdat hij of zij er veel affiniteit mee had. Maar sinds 2008 hebben we lijsten van vooral politieke partijen, zoals de bekende politieke partijen en bijvoorbeeld Water Natuurlijk waar D66 en GroenLinks achter schuil gaan.

Natuurlijk, er zijn politieke verschillen in de waterschappen. Bijvoorbeeld over of de functie nu het waterpeil moet volgen, of het peil de functie. Over in welke mate het water gezuiverd moet worden. Over hoe dijken moeten worden ingepast het landschap en hoe ze gebruikt mogen worden. Over de bestrijding van muskusratten. Over de inzet voor duurzame energie. Over wie nu wat moet betalen en of huishoudens met een laag inkomen niets hoeven te betalen.

Ik hoor je denken: nou vooruit, best belangrijk allemaal. Omdat je zo aandringt, ga ik wel stemmen, maar op wat of wie dan?  

Je hoort er ook zo weinig over, over het waterschap. Natuurlijk bij extreme droogte of bij extra hoog water zie je wel eens een dijkgraaf in beeld verschijnen. En als er stront aan de knikker is. Want helaas kwam Delfland daar het afgelopen jaar het meest mee in het nieuws. Over armpje drukken tussen de hoogheemraden, zeg maar de wethouders van het hoogheemraadschap. Misschien heb je dat nieuws ook wel gezien bij Omroep West.

Juist daar waar SAMENWERKEN met hoofdletters moet staan geschreven, in het oudste democratische orgaan van ons land, in de polder, daar waar waterveiligheid, waterkwaliteit en waterbeheer alles met elkaar te maken hebben, daar maakten ze er volgens de dijkgraaf himself een zootje van in het dagelijks bestuur, zeg maar het college van B&W van het waterschap. Dat dagelijks bestuur bestond de afgelopen vier jaar overigens uit de VVD, het CDA, Water Natuurlijk, de Algemene Waterschapspartij en de bedrijfslevenzetel.

Kortom, dat dagelijks bestuur kan wel wat ChristenUnie gebruiken. Inhoudelijk heeft de ChristenUnie/SGP, zoals altijd, een verstandig programma. Daar kun je van op aan. Maar de ChristenUnie is ook een club waar ze SAMENWERKEN, net als in de polder zoals die bedoeld is, met hoofdletters hebben geschreven. Zeker in ons Hoogheemraadschap van Delfland is een keuze voor de ChristenUnie zo gek nog niet. Een partij met hoopvol realistische mensen met passie voor water, die zeker in de waterschappen, nuchter en met oog voor elkaar de hand aan de ploeg zullen slaan.

Terug naar de vraag waar ik mee begon. Ben jij ook zo benieuwd wie de waterschapsverkiezingen gaat winnen? Ik denk nog steeds dat je antwoord, ook na deze column, nee zal zijn. Maar hopelijk is in ieder geval wel het vlammetje voor de waterschappen wat harder gaan branden. En ben je gemotiveerd geraakt om a.s. woensdag te gaan stemmen. Ik zou het wel weten.

Pieter Grinwis is lijstduwer van de ChristenUnie/SGP (lijst H).