Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Ik begin met een vraag aan de bewindspersonen. Zijn we weer een stapje verder verwijderd van onze ambitie om een plaats in de top vijf van de mondiale concurrentie index te verwerven?

            Alle research in Weesp wordt gestopt. Dat is ook een grote klap voor betrokkenen bij Abbott. Bovendien zal het bedrijf de onderzoeksactiviteiten in Hannover en waarschijnlijk die in Dion stopzetten. In Oss heeft men eveneens te maken met wegtrekkende onderzoeksactiviteiten. Daardoor dreigen we in Nederland onze twee grootste spelers op het terrein van farmaonderzoek kwijt te raken. Dat is een klap voor de werknemers, maar eveneens voor de kenniseconomie van Nederland. Waar komen deze werknemers terecht? Hoe kunnen wij die kennis vasthouden en die verder benutten? Dit is zonder meer een klap voor het farmaonderzoek in Nederland. De kern van een Nederlandse traditie van vijftig jaar valt gewoon weg.

            Er waren plannen voor een life science park in Weesp. Een aantal collega's heeft daar al over gesproken. Wordt dat initiatief weer opgepakt? Het gaat hierbij wel om kleine bedrijven die extern worden aangetrokken.

            Wereldwijd lijken bedrijven de stekker te trekken uit grootschalige R&D in geneesmiddelenonderzoek. Wat is de toekomst van grootschalig geneesmiddelenonderzoek? Welke actie gaat de minister op nationaal niveau ondernemen om innovatief geneesmiddelenonderzoek in Nederland weer op de kaart te zetten? Met het verdwijnen van de arbeidsplaatsen zijn de hoogwaardig opgeleide mensen gelukkig nog niet verdwenen. We hebben nog steeds een schat aan kennis op dit terrein. Is de minister bereid om te helpen? Kan er bijvoorbeeld een nationaal initiatief ontstaan om innovatief geneesmiddelenonderzoek van de grond te krijgen, eventueel in samenwerking met de life science parken in Nederland, zoals die in Leiden? Hoe vindt financiering van innovatief onderzoek verder plaats?

            In het debat over MSD heb ik ook kort gesproken over de WBSO. Weer blijkt dat er inderdaad gebruik is gemaakt van subsidie. Ik had de minister toen gevraagd of er, op het moment dat we subsidie gaan verstrekken, een mogelijkheid is om iets in te bouwen waardoor we ten minste het rendement van die investering terug kunnen krijgen.

            Ik stel een vraag aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. We leven toch in een tijd waarin er sprake is van een vergaande globalisering en mondialisering. Ik ben het ermee eens dat de overheid dit soort processen niet kan tegenhouden, maar moeten we de werknemers niet wat meer macht geven? Wordt het bijvoorbeeld geen tijd om de Wet op de ondernemingsraden aan te passen en na te gaan wat we kunnen doen met het advies- en het instemmingsrecht, vooral ten behoeve van dit soort processen?

            In het debat over MSD heeft de minister van Economische Zaken gezegd dat zij zou nagaan wat de mogelijkheden zijn om een octrooilicentie af te dwingen op grond van de in de Rijksoctrooiwet verankerde bepaling. Graag wil ik weten hoe het daarmee staat.